Moved Permanently

Xəbər verdiyimiz kimi, Ağdaş rayonunda əri tərəfindən döyülən arvadın qohumları kürəkənin qulağını kəsiblər. Hadisə rayonun Kotanarx kəndində baş verib. 

Həmin kəndin sakini, 1977-ci il təvəllüdlü Nurəddin Nuru oğlu Qədirov həyat yoldaşı ilə dalaşaraq onu döyüb. Bunu eşidən qadının qohumları onların yaşadığı evə hücum edib və N.Qədirovu bel sapı ilə döyərək ona ağır bədən xəsarətləri yetiriblər. Bununla kifayətlənməyən qohumlar N.Qədirovun bir qulağını kəsiblər. 

Faktla bağlı Ağdaş Rayon Polis Şöbəsində araşdırma aparılır.

Xeber365.com son zamanlar bu kimi halların artmasını, Azərbaycanda ailə inisitutunun sütunlarının bu tip məsələlərlə sarsılmasını nəzərə alaraq məsələni araşdırmaq qərarın gəldi. Zorakılıq və ya oğurluq edən, cinayət törədən şəxsin cəzasını qanun özü verməli deyilmi? Bu səlahiyyəti fərdlərin öz üzərinə götürməsi nə ilə bağlıdır?

“Ailə terroru” kimi xarakterizə edilən bu hadisənin ilk olaraq sosioloji tərəfi ilə maraqlandıq. Görəsən, bizi cəmiyyət olaraq bu cür davranmağa məcbur edən nədir? Bəziləri elə düşünür ki, bu kimi faktlar cəmiyyətimizin geriyə qayıdışını göstərir.

“Qadını müdafiə və mühafizə edəcək bir orqanın olduğuna inam yoxdur”

Sosioloq Cavid İmamoğlu deyir ki, cəmiyyət geriyə qayıtmır, bu, elə o vaxtdan bu vaxta kimi davam edən prosesin nəticəsidir: 

“Ümumiyyətlə, millət olaraq bizim fərdi, mental qeyrətimiz daha üstün tutulur. Bu xüsusiyyət qanunlara əməl olunmayan cəmiyyətlərdə daha da qabarır. Belə olanda insanlar özləri cəza verməyə başlayırlar, haqq-ədaləti özləri təmin etməyə çalışırlar. Azərbaycanda belə bir fikir formalaşıb ki, qadınlara qarşı zorakılığın qarşısıalınmazdır. Bu prosesə artıq inamsızlıq yaranıb. Yəni bir xanım əri tərəfindən döyülübsə, hamı elə düşünür ki, onu mühafizə edəcək bir orqan, bir qurum yoxdur. Lakin belə deyil. Təəssüf ki, insanlarımızın qanunlardan xəbəri yoxdur. Burada əgər zorakılıq varsa, bu, qanun pozuntusudur. Qanun pozuntusunun da mütləq və mütləq bir məsuliyyəti var”.

Cavid İmamoğlu hesab edir ki, cəmiyyətdə zorakılığı formalaşdıran elə ailələrdə baş verən məişət zorakılığıdır:

“Ailə institutu çox önəmlidir. Çünki ailə təkcə iki fərddən ibarət deyil. Ailənin bir nömrəli missiyası şəxsiyyət yetişdirməkdir. Yəni düşünün, zorakılıq baş verən ailədə yetişən uşaq necə şəxsiyyət olacaq? Təbii ki, o da zorakılığa meyilli olur və nətəcədə zorakı bir cəmiyyət formalaşır. Amma bizim cəmiyyət belə olmamalıdır. Nə qanunlarımız, nə mənsub olduğumuz din, nə də ki, adət-ənənələrimiz, kökümüz, menatl dəyərlərimiz qadına qarşı zorakılığa rəvac vermir. Bu baş verənlər sadəcə geriqalma, eqodan irəli gəlir”. 

Cəmiyyətin qisas almaq istəyi...

Psixoloq Limunət Əmrahlı isə bu kimi halların baş verməsinə və nəticələrə görə hər kəsin məsuliyyət daşıdığını deyir:

“Bizim cəmiyyətin fərdlərində hadisələri sivil yollarla, xırdalığına qədər öyrənib təhlil etmək mədəniyyəti yoxdur. İnsanlar elə düşünürlər ki, mənim həyatım mütləq kiminləsə bağlıdır və bundan kənarda heç bir həyat yoxdur. Ona görə də onlar qarşı tərəfdən istədiyi, gözlədiyi mövqeyi görməyəndə həmin adamı məhv etməyə çalışırlar, aradan götürməyə çalışırlar. Bütün bunların səbəbi insanların qisas almaq istəyidir. Qeyd etdiyimiz vəziyyətdə insanlarımız qisas, nifrət, kin hissləri ilə alışıb-yanır. 

Bütün bunların baş verməməsi üçün sistemli işlər aparılmalıdır. Yəni həm ailədə, həm təhsil sistemində, həm də cəmiyyətdə, bir sözlə, hər yerdə bununla bağlı iş aparılmalıdır. İnsanlarımızda düzgün düşüncə tərzi, analiz qabiliyyəti formalaşdırılmalıdır. Baş verən hadisələrdə cəmiyyət olaraq bizim də günahımız var”.

Zorakılıqda cinayət əməlləri varsa...

Ailə-məişət zəminində baş verən münaqişələri, zorakılığın tənzimlənməsi prosesi ilə bağlı qanunvericilikdə boşluqmu var? Əgər yoxdursa,  nə üçün zorakılığa məruz qalanlar qarşı tərəfi özləri cəzalandırmağa çalışırlar?

Hüquqşünas Asif Abdullayev deyir ki, qanunvericilik ailə münasibətlərində kişi və qadına hüquq bərabərliyi verməklə yanaşı, həm də bu hüquqların pozulmasından müdafiə mexanizmləri müəyyən edib: 

“Düşünmürəm ki, ailədaxili mübahisələri tənzimləyən qanunvericilikdə hansısa ciddi boşluq var və problemlər də bundan yaranır. Fikrimcə, bizdə əsas problem ondan ibarətdir ki, hüquqi tədbir görmək əvəzinə, əksər insanlar ailədaxili zorakılığa dözməyə üstünlük verirlər. Bu da tez-gec pis nəticə verir. Hətta ailədaxili şiddətin sonu, bəzən qadının intihar etməsi və yaxud ərinin onu öldürməsi ilə də nəticələnir. Bu səbəbdən də ailədaxili konflikti vaxtında və hüquqi yollarla həll etmək daha məqsədəuyğun olardı. Şiddətə məruz qalmış xanım hüquqi addım atarsa, onun ərinə hətta onu axtarmaq belə qadağan edilə bilər”.  

Ekspert bildirir ki, ailənin zorakılığa məruz qalan üzvünün qorunması, mühafizə edilməsi üçün də lazımi prosedurlar nəzərdə tutulub. Sadəcə vətəndaş hüquqlarını bilməli və lazım olan zaman istifadə etməyi bacarmalıdır:

“Zorakılığa məruz qalan ər və yaxud arvad, əks tərəfin zorakılığından qorunmaq üçün qısamüddətli və uzunmüddətli mühafizə orderi ala bilər. Qısamüddətli mühafizə orderini almaq üçün ərazi üzrə icra hakimiyyəti orqanına müraciət etmək lazımdır. Ərizəyə 5 gün müddətində baxılır. Əgər zorakılıqda cinayət əlamətləri varsa, müraciət polisə aid olacaq və onun tərəfindən araşdırılacaq. Uzunmüddətli mühafizə orderini isə zorakılığa məruz qalmış şəxsin yaşayış yeri üzrə məhkəmə tərəfindən verilir.

* Qısamüddətli mühafizə orderində məişət zorakılığını törətmiş şəxsə aşağıdakılar qadağan edilə bilər:

- məişət zorakılığının təkrar törədilməsi;
- zərər çəkmiş şəxsin olduğu yer ona məlum olmadıqda həmin şəxsin axtarılması;
-zərər çəkmiş şəxsə narahatlıq gətirən digər hərəkətlərin edilməsi.

* Uzunmüddətli mühafizə orderində qeyd olunanlarla yanaşı aşağıdakılar da nəzərdə tutula bilər: 

- məişət zorakılığını törətmiş şəxsin yetkinlik yaşına çatmamış uşaqları ilə ünsiyyət qaydaları;
-yaşayış sahəsindən və ya birgə əmlakdan istifadə qaydalarının müəyyən edilməsi;
-zərər çəkmiş şəxsə tibbi və hüquqi yardımın göstərilməsi ilə bağlı xərclərin məişət  zorakılığını törətmiş şəxs tərəfindən ödənilməsi şərtləri;
-mühafizə orderinin tələblərini icra etməyən şəxsin qanunvericiliyə uyğun olaraq məsuliyyətə cəlb olunmasının izah edilməsi haqqında məlumat”.

Nicat Abdullayev